ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

 Η παραπανω ημερομηνία αφορά την πρώτη δημοσίευση στην κατηγορία

Ακολουθούν δύο άρθρα γιά το περιβάλλον(άνοιξη 2022) και εκτενές άρθρο για θέματα  που σχετίζονται με την παράδοση σε πολλές περιοχές της χώρας μας(άνοιξη 2023)

SOS... για το νερό!

2021-22

Αγαπητοί συμμαθητές μου,

Πρέπει να προστατεύσουμε το νερό! Και αυτό γιατί το χρειαζόμαστε για την επιβίωσή μας! Μιλώντας πρακτικά,πρέπει να αρκεστούμε στη λογική κατανάλωση νερού στο σπίτι,να υποστηρίξουμε εθελοντικά προγράμματα και να απαιτήσουμε ουσιαστική δράση από την πολιτεία. Μας μένει άραγε χρόνος πριν από την καταστροφή; 

Κάθε προσπάθεια προστασίας του νερού ξεκινά από το σπίτι μας. Διότι κάνουμε λόγω για την καλλιέργεια μίας νοοτροπίας. Ελαχιστοποιώντας, για παράδειγμα, τις σπατάλες του νερού, μαθαίνουμε να σεβόμαστε την αξία του και να αναγνωρίζουμε την σημασία του. Γιατί πως μπορεί να καταλάβει κανείς την οξύτητα του προβλήματος της λειψυδρίας στην Αφρική, όταν δεν δείχνει την πρέπουσα υπευθυνότητα στο νοικοκυριό του; 

Το επόμενο βήμα είναι ο εθελοντισμός. Αφού έχουμε φροντίσει να ελαχιστοποιήσουμε την άσκοπη κατανάλωση του νερού ατομικά ο καθένας μας, μπορούμε να εντείνουμε τις προσπάθειες μας με την συμμετοχή σε κάποιο πρόγραμμα. Για παράδειγμα, καθαρισμός παραλιών από σκουπίδια και ρύπανση, ενημέρωση των συμπολιτών μας για την αξία του νερού ή ακόμα και εθελοντική βοήθεια σε περιοχές που μαστίζονται από λειψυδρία. Με αυτούς τους τρόπους, συνεισφέρουμε ενεργά στην προάσπιση του υδάτινου στοιχείου.

Τέλος,θα πρέπει σύσσωμοι να απαιτήσουμε από την πολιτεία τη λήψη μέτρων για την προστασία του νερού. Γιατί όπως προστατεύουμε το σπίτι μας που μας είναι απαραίτητο για την επιβίωση,έτσι πρέπει και οι πολιτικοί αρχηγοί να θεσπίσουν αυστηρούς κανόνες για την προστασία του νερού και γενικότερα του περιβάλλοντος. Βλέποντας ενωμένη την νεολαία απέναντι του, κανένας ηγέτης δεν δύναται να παραμελήσει τα αιτήματα μας .  

Κλείνοντας, είναι καθήκον όλων η προστασία του νερού με πρακτικές λύσεις,πρακτικά σχέδια και πρακτικά αποτελέσματα.  

 Ευχαριστώ προκαταβολικά γιατην ανταπόκριση

                                                Σωτήρης  Μειντάνης Γ5

 

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ, ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ

Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί μια από τις σοβαρότερες περιβαλλοντικές ανησυχίες πουαντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα και παγκοσμίως, προκαλώντας πολλούς πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο. Το διοξείδιο του άνθρακα που προκύπτει από κάθε είδους καύση, οι εκπομπές μολύβδου λόγω της βιομηχανικής δραστηριότητας και της χρήσης οχημάτων παλαιού τύπου, η καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας, συνιστούν ενδεικτικές πηγές του έντονου και ιδιαίτερα επιβλαβούς προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για τον πρόωρο θάνατο 7 εκατομμυρίων ανθρώπων, παγκοσμίως. Η κακή ποιότητα αέρα συνδέεται κυρίως με καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια, χρόνια αναπνευστική νόσο, καρκίνο, μεταβολικά νοσήματα, όπως παχυσαρκία, λίπωση του ήπατος. Οι επιδημιολόγοι χαρακτηριστικά αναφέρουν τη ρύπανση του αέρα ως τον «αόρατο δολοφόνο». Επιστημονικές μελέτες, επίσης, υποστηρίζουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ένας από τους παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία ανθρώπων με διαβήτη, σε συνδυασμό με την ανθυγιεινή διατροφή, το κάπνισμα και την έλλειψη φυσικής άσκησης.Τα παιδιά κάτω των 5 ετών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.  Η έκθεση σε σωματιδιακή ρύπανση σε νεαρή ηλικία μπορεί να προκαλέσει αναπνευστική νόσο και άσθμα, ενώ τα καθιστά πιο ευαίσθητα σε καρδιαγγειακές και πνευμονικές παθήσεις αργότερα στη ζωή τους.

 

Η τελευταία πανδημία που ξέσπασε και προκαλεί τη νόσο COVID-19, προκάλεσε μία σειρά νέων προκλήσεων στην ιατρική κοινότητα, που ξεκίνησε από την έλλειψη εμπειρίας στην αντιμετώπισή της.Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, φαίνεται ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επιδρά αρνητικά στην εξέλιξη της νόσου. Όσοι ζουν σε ρυπογόνο περιβάλλον έχουν πιο ευαίσθητους πνεύμονες, άρα μικρότερες δυνατότητες αντίδρασης του ανοσοποιητικού και βλάβες στα αγγεία τους. Παράγοντες που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για αρνητική εξέλιξη της νόσου.

Αλλάζοντας τις καθημερινές μας δραστηριότητες, π.χ. περιορίζοντας τις μετακινήσεις μας με το αυτοκίνητο και τη χρήση καυσίμων θέρμανσης και γενικότερα την κατανάλωση ενέργειας, μπορούμε να ελαττώσουμε την εκπομπή ρύπων. Ευτυχώς, υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα και πηγές ενέργειας που δεν είναι ρυπογόνες, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια. Η πιο γενικευμένη χρήση αυτών των εναλλακτικών ενεργειακών πηγών θα βοηθούσε στην καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των κλιματικών αλλαγών. Επίσης, το περπάτημα και η ποδηλασία βελτιώνουν την υγεία και μειώνουν τις εκπομπές ρύπων από αυτοκίνητα και αστικές συγκοινωνίες.

Σήμερα, γνωρίζουμε σε μεγάλο βαθμό, πώς ο τρόπος ζωής μας επηρεάζει το περιβάλλον και πώς το περιβάλλον επηρεάζει την υγεία μας. Αυτή η ισορροπία μεταξύ περιβάλλοντος και υγείας είναι εξαιρετικά σημαντική για την καλύτερη διαβίωσή μας και για τη βιωσιμότητα του πλανήτη.  Greek translation. 

 

Θεοδώρα ΜιχαλοπούλουΒ4

 «Εναρμονίζουμε το χθες με το σήμερα και χτίζουμε το αύριο»

2022-2023

“Πριν εκλείψουμε και εμείς, ας συγκεντρώσουμε την κληρονομιά μας και ας την προσφέρουμε στα παιδιά μας”, WilliamDurant

Ήθη: είναι οι αντιλήψεις ενός λαού, οι «άγραφοι νόμοι» κάθε κοινωνίας, ενώ τα έθιμα είναι οι πράξεις με τις οποίες εκφράζονται οι αντιλήψεις αυτές. Όταν τα έθιμα επαναλαμβάνονται σταθερά από γενιά σε γενιά, δημιουργούνται οι παραδόσεις. 

Έθιμα Χριστουγέννων

Τα Χριστούγεννα είναι η ετήσια χριστιανική γιορτή της Γέννησης του Χριστού και, κατ’ επέκταση, το σύνολο των γιορτών από εκείνη την ημέρα της 25^ης Δεκεμβρίου, μέχρι τα Άγια Θεοφάνια. Τα κυριότερα έθιμα είναι ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου, ο στολισμός καραβιού, η φάτνη, το χριστόψωμο, τα κάλαντα κ.α.

Έθιμα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς

Όταν ο Δεκέμβρης φτάνει, μια γλυκιά χριστουγεννιάτικη ανυπομονησία γεννιέται και εξαπλώνεται γρήγορα στην καθημερινότητά μας. Τα χριστόψωμα, τα κεράσματα, το τσιγαρισμένο κρέας, το σπάσιμο του ροδιού, το πάτημα της πέτρας και τα φαγητά στην κρήνη για τις Μοίρες είναι μερικά από τα έθιμα των Χριστουγέννων που τηρούνται σε διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου.

Στη Μάνη, οι οικογένειες ψήνουν στο φούρνο του σπιτιού τα χριστόψωμα, τα οποία κόβει ο οικοδεσπότης ανήμερα τα Χριστούγεννα, αφού πρώτα ευχηθεί χρόνια πολλά.

Στην Αρκαδία αναβιώνει τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων το έθιμο του παστού και της τσιγαρίδας. Συγκεκριμένα οι κάτοικοι και επισκέπτες συγκεντρώνονται όλοι μαζί, τρώνε, χορεύουν και τραγουδούν.

Στη Μεσσηνία, ένα από τα έθιμα είναι το σπάσιμο του ροδιού την Πρωτοχρονιά μετά την επιστροφή από την εκκλησία. Ο νοικοκύρης μπαίνει πρώτα στο σπίτι κρατώντας ένα ρόδι που έπειτα το ρίχνει κάτω. Ακόμη, το πρωί της Πρωτοχρονιάς, όταν τα μέλη της οικογένειας βγαίνουν από το σπίτι, πατούν πάνω σε μία μεγάλη πέτρα την οποία έχει τοποθετήσει στο κατώφλι ο νοικοκύρης από την παραμονή.

Τελειώνοντας, σε χωριά της Αρκαδίας, κάτοικοι τοποθετούν σε κρήνες διάφορα φαγητά για τις Μοίρες. Εάν, την επόμενη ημέρα δεν τα βρουν, σημαίνει ότι η νέα χρονιά θα είναι καλή, ενώ εάν είναι στη θέση τους, τότε πιστεύουν ότι θα συμβεί το αντίθετο.

Κουρσάρη Νεφέλη-Ελευθερία Β3

Έθιμα Πρωτοχρονιάς:  «Ρουγκατσάρια»

 

Το πνεύμα και το έθιμο του « Ρουγκατσάρια» διατηρείται αλώβητο στα χωριά της Κοζάνης, των Γρεβενών και σε λίγες περιοχές της Καστοριάς με ορισμένες αλλαγές στο πέρασμα του χρόνου.

Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, λίγο πριν την αλλαγή του χρόνου, τα ορεινά αυτά χωριά αναβιώνουν τα «Ρουγκατσάρια». Οι νέοι του χωριού, ντυμένοι με τις παραδοσιακές τους στολές, άλλοι μεταμφιεσμένοι φορώντας προβιές και κεφάλια ζώων, άλλοι με αυτοσχέδιες μάσκες αλλά με κεντρικό πρόσωπο την "μπούλα", που είναι άντρας μεταμφιεσμένος σε νύφη και τον «ρουγκατσάρη», δηλαδή τον αράπη, περνούν από όλα τα σπίτια πίνοντας και χορεύοντας και ανταλλάσσοντας ευχές και πειράγματα με τους οικοδεσπότες. Ο «ρουγκατσάρης» στα χέρια του κρατά ρόπαλο, σαν όπλο και με αυτό υπερασπίζεται την «μπούλα»την οποία κατά τη διάρκεια της νύχτας έως και το επόμενο πρωί, προσπαθούν να την κλέψουν. Ο ρουγκατσάρης, ακόμα είναι ζωσμένος με τα κυπροκούδουνα τρέχει, χορεύει προσπαθώντας να κάνει θόρυβο, για να εξαφανιστούν οι καλικάντζαροι.

Τέλος, το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς και αφού έχουν ευχηθεί σε όλα τα σπίτια τα ρουγκατσάρια μαζί με την τοπική μπάντα, στήνουν τρικούβερτο γλέντι στην κεντρική πλατεία.

Μοίρη Ιφιγένεια Γ3

 Έθιμα Αποκριάς

Ως Αποκριά χαρακτηρίζεται η περίοδος  των τριών εβδομάδων πριν την Καθαρή Δευτέρα. Ετυμολογικά, «Απόκριες» σημαίνει αποχαιρετισμός στο κρέας, αποχή από το κρέας, μιας και ακολουθεί μια μακρά περίοδος νηστείας, που προετοιμάζει  τον άνθρωπο ψυχικά και σωματικά για την περίοδο του Πάσχα και την Ανάσταση.

Λόγω του ότι οι Απόκριες διαρκούν τρεις εβδομάδες, λέγονται επίσης Τριώδιο.Η κάθε περιοχή μας, κάθε πόλη και χωριό, έχει τη δική του παράδοση και έθιμα, που ευτυχώς έχουν διατηρηθεί μέχρι και στις μέρες μας. Το κύριο γνώρισμα στις απόκριες είναι οι μεταμφιέσεις τις οποίες συναντάμε σε ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το όνομα των μεταμφιεσμένων διαφέρει από τόπο σε τόπο: κουδουνάτοι, καμουζέλες, μούσκαροι, αλλά το κοινότερο είναι μασκαράδες και καρνάβαλοι, που προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις maschera και carnevale.
            Σύμφωνα με το χριστιανικό εορτολόγιο, ξεκινούν κάθε χρόνο με την Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου, και λήγουν την Κυριακή της Τυροφάγου, γνωστή και ως Μεγάλη Αποκριά, οπότε γίνονται οι μεγάλες παρελάσεις των καρναβαλιστών με άρματα και η καύση του ομοιώματος του Βασιλιά Καρνάβαλου. Οι Απόκριες είναι ίσως η πιο αυθεντική ελληνική γιορτή που επιβιώνει από την αρχαιότητα ως σήμερα. Άλλα χαρακτηριστικά της είναι η μεταμφίεση, τογαϊτανάκι, το πέταγμα του χαρταετού κ.α.

Άλλα αποκριάτικα έθιμα

Γαλαξίδι (Αλευρομουτσορώματα).

Το Αλευρομουτζούρωμα είναι ένα έθιμο που λαμβάνει χώρα στο Γαλαξίδι όπου οι καρναβαλιστές πασαλείφονται με αλεύρι και χορεύουν κυκλικά κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα με μουσικές. Ο πόλεμος αυτός ξεκινάει με τη διανομή του αλευριού από τον Δήμο, όπου παρέχεται δωρεάν σε όλους ενώ χρησιμοποιούνται φούμο και διάφορα χρώματα από τους νέους.

Ιστορία πίσω από το έθιμο:

Η ιστορία του εθίμου του Αλευρομουτζουρώματος έχει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων, πιθανότατα στη Βυζαντινή εποχή, περίοδο κατά την οποία οι παλιάτσοι των ιπποδρόμων έβαφαν τα πρόσωπά τους. Την εποχή της ιστιοφόρου ναυτιλίας , δηλαδή από το 1840 και μετά, η γιορτή αυτή πήρε μεγάλες διαστάσεις καθώς οι ναυτικοί αποχαιρετούσαν με αυτό τον τρόπο τις οικογένειές τους. Οι Απόκριες και ιδιαίτερα η Καθαρά Δευτέρα ήταν ιδιαίτερα εθιμικές εορτές για τη ναυτική πολιτεία του Γαλαξιδίου, καθώς ήταν ώρα για γλέντι και ξεφάντωμα. Κατά την περίοδο του Τριωδίου άναβε και μια φωτιά στις γειτονιές και σε πολλά καφενεία της πόλης τα όργανα έπαιζαν ως τις πρωινές ώρες. Το αποκορύφωμα του αποκριάτικου αυτού γλεντιού ήταν τα Γαλαξιδιώτικα κούλουμα της «Καθαράς Δευτέρας». Στο λιμάνι του Γαλαξιδίου ξεκινούσε ο αλευροπόλεμος στο οποίο λάμβαναν μέρος μόνο άνδρες και πετούσαν αλεύρι μεταξύ τους. Οι γυναίκες συμμετείχαν πολύ αργότερα. Οι επισκέπτες που δεν ήθελαν να αλευρωθούν έπρεπε να έχουν οπωσδήποτε μια μουτζούρα ή ένα σταυρό στο μέτωπο από βερνίκι παπουτσιών.

Τσάμη Ιωάννα       Β8

 

Ξάνθη

Κάθε χρόνο το τέλος του καρναβαλιού στην Ξάνθη σηματοδοτεί το «κάψιμο του Τζάρου». Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου, ντόπιοι και επισκέπτες παρακολουθούν να καίγεται ο Τζάρος. Ο Τζάροςείναι ένα ανθρώπινο ομοίωμα τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Σκοπός είναι να ξορκιστεί το κακό που στη προκειμένη περίπτωση είναι η απομάκρυνση των ψύλλων το καλοκαίρι. Το έθιμο κρατάει χρόνια καθώς το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακόβ της Ανατολικής Θράκης και ζωντανεύει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού.

Διδυμότειχο

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας υπήρχαν πολλοί Τούρκοι με μεγάλες περιουσίες που οι κάτοικοι τους ονόμαζαν «Μπέηδες». Οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να συγκεντρώνονται και να μιλάνε ελεύθερα. Μετά από προσπάθειες, τους επέτρεπαν να συγκεντρώνονται την Αποκριά, να μιλούν ελεύθερα και να λύνουν τα προβλήματά τους. Σιγά-σιγά μπορούσαν να σατιρίζουν τους Τούρκους και να τους πειράζουν, μόνο εκείνη τη μέρα. Το έθιμο συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση γινόταν σαν γιορτή για την απελευθέρωση από την εκμετάλλευση των Τούρκων. Κράτησε, και με τα χρόνια αύξησε το σατιρικό και περιπαικτικό χαρακτήρα του.

Το έθιμο του «Μπέη», περιέχει διονυσιακά στοιχεία και έχει σατιρικό χαρακτήρα. Το ντύσιμο σχεδόν όλων των προσώπων βασίζεται σε ρούχα παλαιότερων εποχών και στον αυτοσχεδιασμό. Αφού τελειώσει η «γύρα» του μπέη, γίνεται αναπαράσταση των τοπικών εργασιών (όργωμα, θερισμός) από τους γεωργούς. Ακολουθεί γαϊδουροδρομίακαι ρωμαϊκή πάλη. Μετά την ολοκλήρωση της ρωμαϊκής πάλης, ο κόσμος μαζεύεται στις ταβέρνες. Εκεί, μαζί με το προσωπικό του Μπέη πίνει και διασκεδάζει με παραδοσιακά όργανα της περιοχής.

Καστοριά

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, στις πλατείες της Καστοριάς και στα χωριά στήνονται μεγάλες φωτιές, τηρώντας ένα προχριστιανικό έθιμο που ακούει στο όνομα Μπουμπούνες. Οι μεγαλύτερες μπουμπούνες είναι της πλατείας Ντολτσού, της γειτονιάς του Απόζαρι, της πλατείας Ομονοίας και της γειτονιάς του παλαιού Νοσοκομείου. Γύρω από την αναμμένη μπουμπούνα, οι παρευρισκόμενοι πίνουν και γεύονται εδέσματα της μέρας της Αποκριάς, που καταναλώνονται εν όψει της Καθαράς Δευτέρας. Λαϊκές ορχήστρες παίζουν τοπικούς παραδοσιακούς σκοπούς και ακολουθεί χορός μέχρι να σβήσει η μπουμπούνα  και να πάρει μαζί της τα κακά πνεύματα. Έτσι, ο εξαγνισμός της Σαρακοστής να ξεκινήσει χωρίς αυτά.

Στα σπίτια τηρούν το έθιμο του “Χάσκαρη”. Μετά το βραδινό φαγητό διασκεδάζουν όλοι με τις προσπάθειες που καταβάλουν όλα τα μέλη της οικογένειας για να “πιάσουν” με το στόμα ολάνοιχτο το βρασμένο αυγό. Αυτό το αυγό τους προσφέρεται με τη βοήθεια ενός ξύλινου ραβδιού και μιας κλωστής στην οποία δένεται το αυγό. Ο συμβολισμός του χάσκαρη έχει να κάνει με τη σαρακοστή. Με αυγό κλείνει το στόμα για την νηστεία, με αυγό ανοίγει ξανά το βράδυ της ανάστασης.

 

Κοζάνη

Ένα ζωντανό έθιμο που στηρίζεται στην αυθόρμητη συμμετοχή των κατοίκων, αναβιώνοντας μια παράδοση, οι ρίζες της οποίας χάνονται στα βάθη του χρόνου. Γλέντι και ξεφάντωμα με φαγητό, κρασί, χορό, τραγούδι και αθυροστομία χωρίς όρια είναι τα χαρακτηριστικά των εκδηλώσεων. «Οι Φανοί» είναι μεγάλες φωτιές που ανάβουν στις διάφορες γειτονιές της Κοζάνης και οι ντόπιοι τραγουδούν αποκριάτικα τραγούδια (στο τοπικό ιδίωμα), που σατιρίζουν καταστάσεις και πρόσωπα. Κατά τη διάρκεια της Αποκριάς, κάθε μέρα μια γειτονιά ανάβει τον δικό της «Φανό». Το βράδυ της Κυριακής (της Μεγάλης Αποκριάς) ανάβουν όλοι οι «Φανοί» σ’ όλες τις γειτονιές και η πόλη ζει ένα ξέφρενο παραδοσιακό γλέντι ως το πρωί.

Σέρρες

Την Κυριακή της Τυρινής και την Καθαρά Δευτέρα, στο χωριό Φλάμπουρο αναβιώνει το έθιμο του Μπαμπόγερου. Ο Μπαμπόγερος συμβολίζει το καλό και την υγεία. Η εμφάνισή του είναι ξεχωριστή και παράλληλα τρομακτική. Είναι ντυμένος με μαύρα ή καφέ δέρματα αιγοπροβάτων και από τη μέση του κρέμονται διαφορετικού μήκους κουδούνια. Διακρίνονται μόνο τα μάτια του, αφού στο κεφάλι του φοράει ένα μαύρο καπέλο. Είναι ένα μυτερό καπέλο περίπου τριών μέτρων, στολισμένο με χάντρες, κορδέλες και μαντήλια. Νωρίς το πρωί, ο Μπαμπόγερος, αφού πάρει την ευλογία της μάνας του, κατευθύνεται στην εκκλησία για να πάρει τη χάρη της Αγίας Άννας. Στη συνέχεια επισκέπτεται κάθε σπίτι του χωριού με σκοπό να σκορπίσει το κακό και να φέρει τύχη και υγεία.Το έθιμο του Μπαμπόγερου ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα, με ένα μεγάλο γλέντι, που στήνεται στην πλατεία του χωριού. Δίνεται έτσι στους επισκέπτες η ευκαιρία να θαυμάσουν τον περίτεχνο και μοναδικό χορό των Μπαμπόγερων, αλλά και την ευκαιρία να δοκιμάσουν νηστίσιμα εδέσματα.

Νάουσα Ημαθίας

Οι “Μπούλες” είναι ένα χορευτικό δρώμενο και αυτό γιατί κατά την διάρκεια της τέλεσής του απαιτείται χορευτική συμμετοχή από ομάδες ανθρώπων. Σε αυτό το έθιμο για να λάβει κανείς μέρος θα πρέπει να ακολουθήσει τους αυστηρούς κανόνες που θέτονται σχετικά με την συμπεριφορά, το δρομολόγιο και άλλες προκαθορισμένες προϋποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το αρχαίο τελετουργικό. Ένας απαράβατος κανόνας του εθίμου που δεν αλλοιώθηκε όσα χρόνια κι αν πέρασαν είναι πως οι τελεστές του εθίμου είναι αυστηρά μόνο άντρες. Από τα πολύ παλιά χρόνια στα μπουλούκια έπαιρναν μέρος και μικρά αγόρια.

Το έθιμο ξεκινάει νωρίς το πρωί, την παραμονή της Κυριακής της Αποκριάς όπου κι αρχίζει το ντύσιμο. Αυτό συμβαίνει γιατί τ’ ασήμια που θα κοσμήσουν τα πανάκριβα υφάσματα πρέπει να ραφτούν ένα ένα πάνω σε ένα ειδικά σχεδιασμένο για την τελετή γιλέκο. Τελευταία προσθήκη για να ολοκληρωθεί η αμφίεση της Μπούλας είναι το περίτεχνο και συνάμα πολύπλοκο κεφαλοδέσιμο. Αυτό, τοποθετείται από ειδικό τεχνίτη, έτσι ώστε να δεθεί σωστά και σφιχτά για ν’ αντέξει στις μεγάλες διαδρομές που θα διανύσουν οι τελεστές και στους πολλούς και έντονους χορούς που απαιτεί η τέλεση του εθίμου.

Η φορεσιά για τις “Μπούλες¨ απαιτεί πολλά κοσμήματα κυρίως ασημένια γι’ αυτό και οι συμμετέχοντες στο έθιμο ξεκινούσαν την συλλογή τους τουλάχιστον τρεις μήνες πριν. Πολλά από τα ασημικά που συνοδεύουν την εντυπωσιακή αμφίεση είναι σπάνια, ανεκτίμητης αξίας οικογενειακά κειμήλια. Τα υφάσματα που αποτελούν την ενδυμασία της “Μπούλας” (νύφης) είναι πανάκριβα μέχρι και σήμερα γι’ αυτό και έραβαν μερικά μέρη της φορεσιάς και τα υπόλοιπα τα δανείζονταν από τελεστές του εθίμου προηγούμενων χρόνων.

Εντύπωση προκαλεί η παραδοσιακή μάσκα που ονομάζεται πρόσωπος ή προσωπίδα που είναι ίσως το σημαντικότερο εξάρτημα της φορεσιάς της νύφης αλλά και του άντρα που συμμετέχει στο έθιμο.

Σοχός, Θεσσαλονίκη

Ένα από τα παλαιότερα έθιμα που έχει μεταφερθεί και γιορτάζεται μέχρι σήμερα αναλλοίωτο κατά τις απόκριες στον Σοχό της Θεσσαλονίκης είναι οι «Κουδουνοφόροι». Σύμφωνα με το έθιμο τραγόμορφοι καρναβαλιστές ξεχύνονται και χορεύουν σε δρόμους και πλατείες. Σημαντική είναι και η θέση του εθίμου των μετανοιών κατά το οποίο σύμφωνα με την παράδοση οι μεγαλύτεροι δίνουν άφεση αμαρτιών στους μικρότερους. Οι νέοι τους φιλούν το χέρι, προσφέροντας τους ένα πορτοκάλι. Παράλληλα, με τις εκδηλώσεις γίνεται και ένας παραδοσιακός γάμος που αναβιώνει ως παρωδία γαμήλιας τελετής την Κυριακή της Αποκριάς.

Άμφισσα

Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς αναβιώνει στην Άμφισσα ο θρύλος του «στοιχειού». Από τη συνοικία Χάρμαινα, όπου βρίσκονται τα παλιά Ταμπάκικα, και τα σκαλιά του Αη Νικόλα κατεβαίνει το «στοιχειό» και μαζί ακολουθούν νεράιδες, ξωτικά, σκιάχτρα και άλλα αλλόκοτα πλάσματα.

Αμοργός

Αναβιώνει το έθιμο του «Καπετάνιου». Το πρωί της Τυρινής, οι νέοι ντυμένοι με βράκες με ζωνάρι στη μέση, με τραγιάσκες και παραδοσιακά γιλέκα διακοσμημένα χιαστί με χρωματιστές κορδέλες, παίρνουν τον δρόμο για την εκκλησία της Πα­ναγίας την Επανοχωριανής. Οι νέοι αυτοί συνοδεύονται από οργανοπαίχτες που τραγουδούν μαντινάδες και τον «Αποκριανό»: «Πέρασαν οι αποκριές πάνε και οι τυρινάδες…»

Ένα αντίστοιχο έθιμο αναβιώνει και στη Σέριφοτην Κυριακή της Τυρινής.

 

Σκόπελος

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς άντρες ντυμένοι με πρόχειρα ρούχα κρατούν στα χέρια τους ένα καΐκι κατασκευασμένο από καλάμια και ξύλα, την “Τράτα”. Οι τραταραίοι (το πλήρωμα) όλοι, με ένα σταυρό από λουλάκι στο μέτωπο και στα μάγουλα, γυρνούν όλη την πόλη χορεύοντας και τραγουδώντας άσεμνα τραγούδια και μερικές φορές ρίχνουν και δίχτυα, στα οποία πιάνονται οι περαστικοί. Το μπουλούκι που ακολουθεί την τράτα με τους “τραταραίους” αποτελείται από κάθε λογής μασκαρεμένους. Εκείνοι τραγουδούν, χορεύουν και πίνουν ενώ κατά το σούρουπο η πορεία αυτή καταλήγει στην παραλία όπου και θα “φουντάρουν” στη θάλασσα την τράτα τους. Το γλέντι και οι χοροί θα συνεχίσουν στα σπίτια μέχρι τις πρωινές ώρες. Πρόκειται για έθιμο που αναπαριστά τους κουρσάρους που παλιότερα λυμαίνονταν τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά και αποτελούσαν τον φόβο και τον τρόμο των κατοίκων.

Ζάκυνθος

Ένας παραδοσιακός ντελάλης γυρίζει το νησί και διαλαλεί το πρόγραμμα του καρναβαλιού. Τις απόκριες στη Ζάκυνθο διοργανώνονται χοροί, παρελάσεις και άλλα δρώμενα. Τις Κυριακές των Απόκρεω και της Τυρινής γίνεται η περιφορά του Καρνάβαλου με συνοδεία αρμάτων από όλες τις περιοχές του νησιού. Οι εκδηλώσεις κλείνουν με την πολύ διασκεδαστική «Κηδεία της Μάσκας». Πρόκειται για μια αναπαράσταση – παρωδία κηδείας με πολύ γέλιο. Εκεί, τη θέση του νεκρού παίρνει ο Καρνάβαλος, ενώ ακολουθούν οι θλιμμένοι συγγενείς, με απερίγραπτη εξέλιξη. Το καρναβάλι δεν περιορίζεται μόνο στην πόλη, αλλά μεταφέρεται και σ’ όλα τα χωριά του νησιού.

Θήβα

Κάθε χρόνο την καθαρά Δευτέρα γίνεται αναπαράσταση του Βλάχικου γάμου. Παραδοσιακά όργανα και στολές είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του εθίμου, το οποίο έχει τις ρίζες του στο 1830.

ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΣΟΦΙΑ Β2

Πλέκοντας κορδέλες στο Γαϊτανάκι

Από τα πιο γνωστά πανελλαδικά έθιμα, που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας, είναι το γαϊτανάκι. Δεκατρία άτομα χρειάζονται γι’ αυτόν το χορό. Ο ένας κρατά ένα μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου κρέμονται 12 μακριές κορδέλες, διαφορετικού χρώματος η καθεμιά. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και δίνουν το όνομά τους στο έθιμο. Οι υπόλοιποι δώδεκα χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν σε ζευγάρια. Καθώς κινούνται γύρω από το στύλο, κάθε χορευτής εναλλάσσεται με το ταίρι του κι έτσι πλέκουν τις κορδέλες πάνω του δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς. Όταν πια οι κορδέλες τυλιχτούν στο στύλο και οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά σε αυτόν, τότε ο χορός τελειώνει και το στολισμένο γαϊτανάκι μένει να θυμίζει το αποκριάτικο πνεύμα.

 

Ιωάννινα

                «Τζαμάλες», κατά το τοπικό ιδίωμα, ονομάζονται οι μεγάλες αποκριάτικες φωτιές που ανάβουν κάθε χρόνο σε διαφορετικές συνοικίες της πόλης των Ιωαννίνων την τελευταία Κυριακή πριν την αρχή της Σαρακοστής. Γύρω τους στήνεται κάθε χρόνο γλέντι με πολύ χορό και κρασί που κρατά μέχρι τα ξημερώματα. Το έθιμο υπάρχει από τον 19ο αιώνα και αναβιώνεται κάθε χρόνο από το λαό καθώς θεωρείται ως καθαρτήριο για να ανοίξει καλά η νέα χρονική περίοδος, δηλαδή αυτή που θα έρθει μετά τον Χειμώνα.

Σέρρες

Την Κυριακή της Τυρινής και την Καθαρά Δευτέρα, στο χωριό Φλάμπουρο αναβιώνει το έθιμο του Μπαμπόγερου. Ο Μπαμπόγερος συμβολίζει το καλό και την υγεία. Η εμφάνισή του είναι ξεχωριστή και παράλληλα τρομακτική. Είναι ντυμένος με μαύρα ή καφέ δέρματα αιγοπροβάτων και από τη μέση του κρέμονται διαφορετικού μήκους κουδούνια. Διακρίνονται μόνο τα μάτια του, αφού στο κεφάλι του φοράει ένα μαύρο, τεράστιο μυτερό καπέλο, περίπου τριών μέτρων, στολισμένο με χάντρες, κορδέλες και μαντήλια. Νωρίς το πρωί, ο Μπαμπόγερος, αφού πάρει την ευλογία της μάνας του, κατευθύνεται στην εκκλησία για να πάρει τη χάρη της Αγίας Άννας, της ομώνυμης εκκλησίας του χωριού, ενώ στη συνέχεια επισκέπτεται κάθε σπίτι του χωριού με σκοπό να σκορπίσει το κακό και να φέρει τύχη και υγεία. Το έθιμο του Μπαμπόγερου ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα, με ένα μεγάλο γλέντι, που στήνεται στην πλατεία του χωριού, δίνοντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να θαυμάσουν τον περίτεχνο και μοναδικό χορό των Μπαμπόγερων, αλλά και την ευκαιρία να δοκιμάσουν νηστίσιμα εδέσματα.

Σκύρος

 Με κυρίαρχες μορφές τον Γέρο, την Κορέλα και τον Φράγκο τα σοκάκια της Σκύρου γεμίζουν κάθε χρόνο στις Απόκριες από τους ήχους των κουδουνιών και το θέαμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Έθιμο πολλών χρόνων με διονυσιακές ρίζες, ο Γέρος και η Κορέλα υπενθυμίζουν μια φυσική καταστροφή που κατέστρεψε όλα τα κοπάδια του νησιού, μετά από την οποία, ένας βοσκός με τα κουδούνια των προβάτων και των αιγών του γύρισε το χωριό για να πει το κακό νέο και στους υπόλοιπους.

Κοζάνη

Ένα ζωντανό έθιμο που στηρίζεται στην αυθόρμητη συμμετοχή των κατοίκων, αναβιώνοντας μια παράδοση, οι ρίζες της οποίας χάνονται στα βάθη του χρόνου. Γλέντι και ξεφάντωμα με φαγητό, κρασί, χορό, τραγούδι και αθυροστομία χωρίς όρια είναι τα χαρακτηριστικά των εκδηλώσεων. «Οι Φανοί» είναι μεγάλες φωτιές που ανάβουν στις διάφορες γειτονιές της Κοζάνης και οι ντόπιοι τραγουδούν αποκριάτικα τραγούδια (στο τοπικό ιδίωμα), που σατιρίζουν καταστάσεις και πρόσωπα. Κατά τη διάρκεια της Αποκριάς, κάθε μέρα μια γειτονιά ανάβει τον δικό της «Φανό», ενώ το βράδυ της Κυριακής (της Μεγάλης Αποκριάς) ανάβουν όλοι οι «Φανοί» σ’ όλες τις γειτονιές και η πόλη ζει ένα ξέφρενο παραδοσιακό γλέντι ως το πρωί

Μαύρος Ιωάννης-Στυλιανός  Β4

 

ΕΘΙΜΑ ΠΑΣΧΑ

          Άλλος σταθμός, εορταστικός αλλά και της Χριστιανοσύνης, είναι η Μ. Εβδομάδα, των Παθών του Κυρίου μας, με κορυφαία γεγονότα τη Σταύρωση, την Περιφορά του Επιταφίου και την Ανάσταση που μας οδηγούν στο Άγιο Πάσχα.Η Μεγάλη Εβδομάδα και η Ανάσταση είναι στιγμές που κάθε κομμάτι του απανταχού Ελληνισμού τις βιώνει με ευλάβεια, χαρά, προσευχή και αγάπη. Η Μεγάλη Εβδομάδα αρχίζει από την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ, όπου τελείται η Ακολουθία του Νυμφίου, και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο και είναι αφιερωμένη στα Άγια Πάθη του Ιησού Χριστού. Ονομάζεται “Μεγάλη”, από την ανάμνηση των γεγονότων που διαδραματίζονται καθ΄ εκάστη των ημερών αυτής, τα οποία και θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά για τη χριστιανική θρησκεία.

Έθιμα του Πάσχα

Το Πάσχα με απόφαση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, το 325 μ.Χ., ορίστηκε να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.

Με τη λέξη Πάσχα, Λαμπρή και Λαμπρά (Κύπρο) εννοούμε δυο βδομάδες που αρχίζουν από την Ανάσταση του Λαζάρου και τελειώνουν την Κυριακή του Θωμά.

Από τα βυζαντινά χρόνια, τον καιρό της τουρκοκρατίας μέχρι σήμερα σ’ όλη την χώρα  οι χριστιανοί προετοιμάζονται καιρό πριν για τις πασχαλινές γιορτές, γιατί το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή του Χριστιανισμού

 

 Η κυρά Σαρακοστή

 Σαράντα μέρες κράταγε η νηστεία πριν το Πάσχα. Τόσες νήστεψε και ο Χριστός στην έρημο. Τις  τρεις πρώτες μέρες μερικές γυναίκες δεν έβαζαν στο στόμα τους τίποτε. Η ‘κυρά Σαρακοστή’ ήταν το ημερολόγιό τους. Την παρίσταναν ως καλογριά. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί και σχεδίαζαν μια γυναίκα, δεν της έβαζαν στόμα γιατί συνέχεια νήστευε και τα χέρια της ήταν σταυρωμένα γιατί όλο προσευχόταν. Είχε 7 πόδια, τις 7 βδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν και ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μ. Σάββατο.

 

  Ο Λάζαρος

 Το ‘Λαζαροσάββατο’, το Σάββατο πριν από τη Μεγάλη Βδομάδα ο λαός γιορτάζει την ‘΄Εγερση’ του φίλου του Χριστού.

Σε πολλά μέρη της χώρας μας για να απεικονίσουν την Ανάσταση του Λαζάρου, να συμβολίσουν δηλαδή τη Νίκη του Χριστού απέναντι στο θάνατο, αλλά παράλληλα και για να υποδηλώσουν την ανάσταση της φύσης, έφτιαχναν ένα ομοίωμα του Λάζαρου.

Την παραμονή της γιορτής  την ‘πρώτη Λαμπρή’, τα παιδιά κρατώντας το ‘Λάζαρο’, έκαναν τους αγερμούς τους.* Γύριζαν στα σπίτια και τραγουδούσαν τα ‘λαζαρικά’, για να διηγηθούν την ιστορία του αναστημένου φίλου του Χριστού και να πουν τα παινέματα στους νοικοκυραίους. Στην ΄Ηπειρο π.χ. χτύπαγαν και μεγαλοκούδουνα.

Στη Στερεά Ελλάδα, Μακεδονία και τη Θράκη τραγουδούν μόνο κορίτσια. Το έθιμο αυτό συναντιέται σ’ όλη την Ελλάδα με παραλλαγές.

 

 Τα βάγια

 Την Κυριακή των Βαΐων, σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, από φοίνικες ή από άλλα νικητήρια φυτά π.χ. δάφνη, ιτιά μυρτιά και ελιά.

Μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς. Η εκκλησία μας το έθιμο αυτό το καθιέρωσε από τον

9^ο αιώνα.

 

ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στον Ιωσήφ, τον πιο αγαπητό υιό του Ιακώβ, τον οποίο πούλησαν τα αδέλφια του σε εμπόρους από την Αίγυπτο. Εκείνη την ημέρα διαβάζεται στην εκκλησία και η παραβολή της καταραμένης συκιάς από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου. Τη Μεγάλη Δευτέρα σε όλη την Ελλάδα ξεκινούν οι ετοιμασίες στα σπίτια για τον εορτασμό του Πάσχα. Στα χωριά, κυρίως ασπρίζονται με ασβέστη οι αυλές και οι γλάστρες βάφονται κόκκινες. Σε κάποιες περιοχές οι πιστοί συνηθίζουν να τρέφονται μόνο με ψωμί και νερό έως τη Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, που λαμβάνουν τη Θεία Κοινωνία.

 

ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ

Τη Μεγάλη Τρίτη στην εκκλησία διαβάζεται η Παραβολή των Δέκα Παρθένων, ενώ το βράδυ στον Εσπερινό ψάλλεται το τροπάριο της Κασσιανής. Η μέρα αυτή είναι αφιερωμένη στο καθάρισμα του σπιτιού. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, τη Μεγάλη Τρίτη φτιάχνονται τα κουλουράκια και τα τσουρέκια, έθιμο, ωστόσο, που συνήθως γίνεται τη Μεγάλη Πέμπτη. Στη Θάσο αναβιώνει το πανάρχαιο έθιμο «Για βρεξ’ Απρίλη μ’», όπου χορεύονται παραδοσιακοί χοροί. Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του μαύρου νιου τ’ αλώνι». Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι αρχίζουν το χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «Καγκέλευτο» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821. Κατά τη διάρκεια της γιορτής μοιράζεται καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά.

 

ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

Τη Μεγάλη Τετάρτη διαβάζεται το μύρωμα του Ιησού από την αμαρτωλή, κατά τη διάρκεια του οποίου μιλά για τον επερχόμενο θάνατό του. Το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης, στις εκκλησίες μας τελείται το Μυστήριο του Μεγάλου Ευχέλαιου. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, οι γυναίκες πηγαίνουν στο Μεγάλο Ευχέλαιο έχοντας μαζί τους μια σουπιέρα με αλεύρι. Σε αυτό στερεώνουν τρία κεριά, τα οποία καίνε κατά την τέλεση του Μυστηρίου. Το αλεύρι αυτό το χρησιμοποιούν για να φτιάξουν τα πασχαλινά κουλούρια την επόμενη ημέρα. Παλιότερα, στην Αθήνα οι γυναίκες της εκκλησίας πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και μάζευαν αλεύρι, το οποίο ζύμωναν χωρίς προζύμι. Ο παπάς ακουμπούσε πάνω στη ζύμη το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι φούσκωνε. Αυτό αποτελούσε το προζύμι της χρονιάς.

ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ

Τη Μεγάλη Πέμπτη το Θείο Δράμα προχωρεί προς την αποκορύφωσή του. Την ημέρα αυτή γίνεται ο Μυστικός Δείπνος, όπου ο Ιησούς κοινωνεί τους μαθητές του δίνοντάς τους από ένα κομμάτι ψωμί που συμβολίζει το σώμα του και κρασί που συμβολίζει το αίμα του. Το βράδυ ψέλνονται τα Δώδεκα Ευαγγέλια και στην εκκλησία περιφέρεται ο Σταυρός με τον Ιησού. Αφού τελειώσουν τα 12 Ευαγγέλια, κοπέλες αναλαμβάνουν να στολίσουν τον Επιτάφιο. Το κύριο έθιμο της Μεγάλης Πέμπτης είναι το βάψιμο των κόκκινων αυγών και ζύμωμα των τσουρεκιών. Αυτήν την ημέρα οι νοικοκυρές δεν πλένουν, δεν απλώνουν ούτε κάνουν άλλες δουλειές στο σπίτι.

Οι κουλούρες (τσουρέκια) της Μ. Πέμπτης

 Τα έθιμα της Μ. Βδομάδας ξεκινούσαν κυρίως τη Μ. Πέμπτη. Πρωί –πρωί σε όλη την Ελλάδα οι γυναίκες καταπιάνονταν με το ζύμωμα. Ζυμώνουν τις κουλούρες της Λαμπρής και τις στολίζουν  με λουρίδες από ζυμάρι και ξηρούς καρπούς. Ανάλογα με το σχήμα που τους έδιναν παλιότερα είχαν και διάφορα ονόματα. ‘κοφίνια’, ‘καλαθάκια’,  ‘δοξάρια’, ‘ αυγούλες’, ‘κοτσούνες’, ‘κουζουνάκια’.

 

Τα κόκκινα αυγά

 Μερικοί πιστεύουν ότι τα αυγά βάφονται κόκκινα σε ανάμνηση του αίματος του Χριστού. Κόκκινο όμως είναι το χρώμα της χαράς. Χαρά για την Ανάσταση του Χριστού. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας κρεμούσαν κόκκινες βελέντζες (κουβέρτες) και κόκκινα μαντήλια ή κρεμούσαν από τα παράθυρά τους κόκκινα μαντήλια. Τα χρώματα για τα αυγά τα έφτιαχναν από διάφορα φυτά. Το πρώτο αυγό που έβαφαν ήταν της Παναγιάς και το έβαζαν στο εικονοστάσι. Με αυτό σταύρωναν τα παιδιά από το κακό το μάτι.

 

 

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Η Μεγάλη Παρασκευή αναπαριστά τη δίκη του Ιησού από τον Πόντιο Πιλάτο, τη μαρτυρική του πορεία προς τον Γολγοθά και τη Σταύρωση. Πρόκειται για την ημέρα των Παθών. Το βράδυ τελείται η περιφορά του Επιταφίου, ενώ οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα όλη την ημέρα. Σε κάποια μέρη της Ελλάδας, τα λουλούδια του Επιταφίου φυλάσσονται, μετά την περιφορά, από τους πιστούς γιατί θεωρούνται θαυματουργά. Για τους πιστούς, η νηστεία της ημέρας είναι αυστηρότατη και απαγορεύει ακόμα και το λάδι, ενώ το έθιμο απαγορεύει κάθε εργασία την ημέρα αυτή. Πολλοί συνηθίζουν να πίνουν λίγο ξίδι εις ανάμνηση αυτού που έδωσαν στον Ιησού. Κοντά στο μεσημέρι οι κοπέλες στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια που έχουν στείλει από τα σπίτια. Όλα τα ανοιξιάτικα λουλούδια: βιολέτες, τριαντάφυλλα, μενεξέδες. Φτιάχνουν στεφάνια και γιρλάντες, ενώ ψέλνουν το μοιρολόγι της Παναγιάς. Σ’ άλλα μέρη της χώρας μας στολίζουν τον Επιτάφιο το βράδυ της Μ. Πέμπτης μετά τα Δώδεκα Ευαγγέλια.

Σε πολλές περιοχές της χώρας φτιάχνουν ένα ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο παραδίδουν στη φωτιά μετά την περιφορά του Επιταφίου. Επίσης, την ημέρα αυτή οι πιστοί συνηθίζουν να επισκέπτονται τους τάφους των νεκρών συγγενών και φίλων.

ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ

Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ψάλλεται ο Εσπερινός της Ανάστασης,  που λέγεται και ” Πρώτη Ανάσταση ”. Το μεσημέρι στον Πανάγιο Τάφο πραγματοποιείται η αφή του Αγίου Φωτός  και διανέμεται σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο και το βράδυ ακολουθεί η Τελετή της Αναστάσεως με το “δεύτε λάβετε φως “ και το “ΧριστὸςἈνέστη” που συνοδεύεται από μηνύματα χαράς και ελπίδας και φυσικά πολλά βεγγαλικά και κροτίδες. Στην επιστροφή στο σπίτι, “σταυρώνουν”  πρώτα το επάνω μέρος της εξώπορτας και με το Άγιο φως ανάβουν τα καντήλια. Το βραδινό τραπέζι της Ανάστασης περιλαμβάνει την εθιμοτυπική μαγειρίτσα, κόκκινα αυγά, τσουρέκι και σαλάτες, μπαίνοντας σιγά σιγά μετά την νηστεία στο γλέντι του Κυριακάτικου οβελία.

Ξημερώματα του Μ. Σαββάτου οι εκκλησίες στολίζονται με δαφνόφυλλα και ο ιερέας τα σκορπίζει μόλις πει ‘Ανάστα ο Θεός κρίναι την γην’. Μετά την εκκλησία η νοικοκυρά ζυμώνει την κουλούρα της Λαμπρής και ο άντρας αναλαμβάνει το σφάξιμο του αρνιού.

 Το βράδυ του Μ. Σαββάτου λίγο πριν χτυπήσουν οι καμπάνες για την εκκλησία, οι πιστοί φορούν τα ολοκαίνουργα ρούχα τους, παίρνουν τις  άσπρες λαμπάδες τους  για να τις ανάψουν με  το ΄Αγιο Φως και πηγαίνουν να παρακολουθήσουν την λειτουργία της Ανάστασης. Γυρίζοντας από την Ανάσταση σταυρώνουν με το Άγιο Φως  το πάνω μέρος της εξώπορτας.

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

  Η Ανάσταση

   Το μεσημέρι  της Κυριακής του Πάσχα γίνεται η Δεύτερη Ανάσταση, ‘η Αγάπη’. Για την αγάπη σταυρώθηκε ο Χριστός, γι’ αυτό και το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε δώδεκα γλώσσες, συμβολίζοντας την ενότητα των εθνών.

Την  Κυριακή του Πάσχα αρχίζει το μεγάλο γλέντι με τα ψησίματα των αρνιών τα κοκορέτσια τα τραγούδια και τους χορούς που κρατάνε μέχρι αργά το βράδυ.

Δεμέτζου Δήμητρα Β2

Μαύρος Ιωάννης-Στυλιανός Β4

 

Τα ήθη και τα έθιμα ποικίλουν από τόπο σε τόπο σε όλη την Ελλάδα δίνοντας σε κάθε περιοχή το δικό της τοπικό χρώμα. Συγκεκριμένα:

Χίος: (Ρουκετοπόλεμος).

Ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα έθιμο που τηρείται κάθε Πάσχα στο Βροντάδο της Χίου, κατά το οποίο, το βράδυ της Ανάστασης χιλιάδες αυτοσχέδιες ρουκέτες εκτοξεύονται ανάμεσα στις δυο εκκλησίες της περιοχής, την Παναγία Ερειθιανή και τον Άγιο Μάρκο. Οι Παναγούσοι (ενορίτες της Παναγίας Ερειθιανής) έχουν ως στόχο να πετύχουν με τις ρουκέτες τους τον τρούλο και το έμβλημα του Αγίου Μάρκου ενώ οι Αγιομαρκούσοι (ενορίτες του Αγίου Μάρκου) το ρολόι του καμπαναριού της Παναγίας Ερειθιανής. Λίγα λόγια και η προέλευση αυτού του εθίμου:

Η προετοιμασία γίνεται αρκετούς μήνες πριν, όπου οι ομάδες των δύο ενοριών φτιάχνουν το "εκρηκτικό κοκτέιλ" από κάρβουνο, νίτρο και θειάφι και το τοποθετούν στις ρουκέτες. Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου οι ρουκέτες στήνονται σε ξύλινες βάσεις, τους ρουκετοσύρτες, προκειμένου να πάρουν την κατάλληλη τροχιά και να πετύχουν τον στόχο τους. Ο ανοιξιάτικος ουρανός κατακλύζεται από τις πολύχρωμες λάμψεις και τους κρότους χιλιάδων φλεγόμενων ρουκετών που δημιουργούν μια φαντασμαγορική ατμόσφαιρα εντυπωσιάζοντας όλους τους επισκέπτες. Το έθιμο έχει τις ρίζες του την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπου οι Βρονταδούσοι χρησιμοποιούσαν μικρά κανόνια με δυνατούς κρότους για τον εορτασμό του Πάσχα, αλλά οι Τούρκοι, υπό τον φόβο ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον τους, τα απαγόρεψαν και τα αντικατέστησαν με αυτοσχέδιες ρουκέτες. Την Κυριακή του Πάσχα γίνεται η καταμέτρηση των ρουκετών που βρήκαν το στόχο τους και αναδεικνύεται ο νικητής. Οι δύο "αντίπαλες" ενορίες δίνουν ξανά ραντεβού για την επόμενη χρονιά διατηρώντας έτσι την παράδοση πολλών χρόνων.     

 

Τσάμη Ιωάννα Β8

Άνω Καστρίτσι : Θρησκευτική λιτανεία και πομπή, περιφορά αγίων εικόνων στα υψώματα του χωριού

Την δεύτερη μέρα του Πάσχα, στο Άνω Καστρίτσι αναβιώνει ένα έθιμο που έρχεται από τα βάθη των αιώνων. Η παράδοση θέλει τους κατοίκους του Άνω Καστριτσίου να τελούν θρησκευτικές δεήσεις στην προσπάθεια τους να προφυλάξουν το χωριό από κάποια καταστροφή. Άλλοι λένε από λοιμό ή διάφορες επιδημίες και άλλοι από κατολισθήσεις. Οι κάτοικοι λοιπόν, κατόπιν προτροπής των ιερωμένων, πραγματοποιούσαν θρησκευτική λιτανεία και δέηση, περιφέροντας τις άγιες εικόνες σε κύκλο σε όλα τα υψώματα γύρω από το χωριό. Έτσι κι εφέτος τηρώντας την παράδοση τη Δευτέρα το πρωί θα αρχίσει η δέηση ή λέηση (στην τοπική διάλεκτο), από την κεντρική εκκλησία, θα προηγείται της πομπής η εικόνα της Ανάστασης και θα ακoλουθούν σημαίες, εξαπτέρυγα και εικόνες που κρατούν οι κάτοικοι του χωριού ντυμένοι με παραδοσιακές στολές. Καθ Σε όλη τη διάρκεια της πομπής οι κάτοικοι επικαλούνται το «Κύριε Ελέησον». Η πομπή ακολουθεί περιμετρική διαδρομή σε κάθε ξωκλήσι, οι ιερείς "βγάζουν" ύψωμα σε συγκεκριμένο υπεραιωνόβιο δέντρο και καταλήγουν στο ξωκλήσι της Παναγίας, όπου τελείται Θεία Λειτουργία. Στη συνέχεια, όλοι όσοι συμμετέχουν στην πομπή, μικροί, μεγάλοι, ντόπιοι και επισκέπτες, αφού έχουν διανύσει πεζοπορία πέντε ωρών περίπου καταλήγουν στην κεντρική πλατεία. Εκεί ο παπάς σύρει πρώτος τον χορό με όλους τους φουστανελάδες και ακολουθεί γλέντι με ψητά αρνιά, κόκκινα αυγά, κουλούρια και κρασί.

 

 

 

 

Τέμενη Αιγίου : Το κάψιμο του Ιούδα

 

Την Κυριακή του Πάσχα ή της Αγάπης, στην Τέμενη Αιγίου και στην πλατεία του χωριού τελείται το έθιμο της καύσης του Ιούδα. Το έθιμο αναβιώνει από τον Πολιτιστικό Σύλλογο της περιοχής. Το βράδυ στην πλατεία μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου αναβιώνει θεατρικό δρώμενο που αναπαριστά τη δίκη του Ιούδα, του οποίου στο τέλος ρίχνουν το ομοίωμα στη φωτιά.

 

Βασιλικό: Έφιπποι στον Αϊ Γιώργη

 

Κάθε χρόνο στο Δημοτικό Διαμέρισμα Βασιλικού Φερών αναβιώνει τη Δευτέρα του Πάσχα το έθιμο της λιτάνευσης της εικόνας του Αγίου Γεωργίου (προστάτη της περιοχής) με τη συνοδεία αλόγων. Εκατοντάδες πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου για να παρακολουθήσουν τη πανηγυρική Θεία Λειτουργία καθώς και την έφιππη λιτάνευση της εικόνας του Αγίου – προστάτη της περιοχής. Μετά τη Θεία Λειτουργία ακολουθεί στους δρόμους του Βασιλικού η λιτάνευση της εικόνας, όπου της πομπής προηγείτο νεαροί έφιπποι, οι οποίοι κρατούσαν την ελληνική σημαία και το λάβαρο της εκκλησίας, στη συνέχεια ακολουθούν ιερείς με την εικόνα και οι πιστοί.

Το συγκεκριμένο έθιμο αναβιώνει τα τελευταία πέντε χρόνια στην περιοχή ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου. Οι νέοι του οικισμού προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανό αυτό το ξεχωριστό έθιμο γι΄ αυτό το λόγο και η συμμετοχή τους είναι μεγάλη. Από την προηγούμενη ημέρα οι γυναίκες του Βασιλικού ετοιμάζουν διάφορα γλυκίσματα, τα οποία και μοιράζουν στους πιστούς έξω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

 

 Τυρός Κυνουρίας : Επιτάφιος με ψαροκάικα

 

Οι κάτοικοι του Τυρού δεν ξεχνούν τις Τσακώνικες παραδόσεις τους και αν βρεθείτε σε κάποια γιορτή ή πανηγύρι θα νιώσετε την Τσακώνικη ζεστασιά. Ιδανική εποχή για να επισκεφθείτε τον Τυρό είναι και η περίοδος του Πάσχα με πολλά έθιμα που αναβιώνουν οι νέοι και οι επαγγελματίες σε συνεργασία με το Δήμο Τυρού.

Τη Μ. Παρασκευή θα δείτε την περιφορά των δύο επιτάφιων στην παραλιακή οδό του Τυρού με την συνοδεία των ψαροκάικων και σκαφών των επισκεπτών ενώ από στεριάς χιλιάδες κόσμου ακολουθούν με ευλάβεια τους δύο επιτάφιους. Το Μ. Σάββατο από νωρίς τα μικρά παιδιά γεμίζουν τον κόλπο του Τυρού από άκρη σε άκρη σε χιλιάδες κεριά που φωτίζουν την θάλασσα και συμβολίζουν τις ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων που έχουν χαθεί. Την Κυριακή του Πάσχα, στην ενορία της Αγίας Μαρίνας, στην πλατεία της πόλης, θα ακούσετε την ανάγνωση του Ευαγγελίου στην Τσακώνικη διάλεκτο από τους ιερείς του Τυρού. Ακολουθεί γλέντι στην πλατεία με σούβλες και ντόπιο κρασί και λαϊκή ορχήστρα. Εκεί θα δείτε και το χορευτικό του Πολιτιστικού Συλλόγου να χορεύει παραδοσιακούς χορούς και βέβαια τον Ιστορικό Τσακώνικο χορό.

 

Τουρλάδα Καλαβρύτων: το έθιμο της «Κουλούρας»

 

Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, στην περιοχή, αναβιώνει το έθιμο της «Κουλούρας». Σε αυτό οι συμμετέχοντες λαμβάνουν μέρος σε αγώνα δρόμου μέσα στην ανθισμένη φύση. Το έπαθλο του νικητή είναι μια «κουλούρα», ένα είδος ψωμιού με γλυκιά γεύση, που παρασκευάζεται τη Μεγάλη Πέμπτη μαζί με τα κόκκινα αυγά από ανύπαντρες κοπέλες του χωριού.  Οι νικητές τεμαχίζουν τις κουλούρες και τις μοιράζουν στους παρευρισκόμενους.

 

 

Πάσχα στην Καλαμάτα: Ο Σαϊτοπόλεμος

 

Η ανάμνηση του Θείου Πάθους και η Ανάσταση του Ιησού Χριστού και το Πάσχα, επιτελούνται στην Καλαμάτα με λαμπρότητα και με σεβασμό στις παραδόσεις και τα έθιμα του λαού μας. Ένα από αυτά, που συντελεί στον εορτασμό με ιδιαίτερο, εντυπωσιακό τρόπο και διεξάγεται με την υποστήριξη του δήμου Καλαμάτας, είναι η ρίψη σαϊτών και ο σαϊτοπόλεμος, με φλόγα και βροντή.

Σαΐτες, λοιπόν, θα ρίξουν οι σαϊτολόγοι αρχικά τη Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα που οι πιστοί θα περιφέρουν τον Επιτάφιο σε όλες τις γειτονιές της Καλαμάτας προς ευλογία της πόλης. Σαΐτες θα πέσουν στη Ράχη και τον Αβραμόγιαννη, αλλά και στη Φυτειά στις 9.30 περίπου το βράδυ και σε άλλα σημεία. Ανήμερα την Κυριακή του Πάσχα, στις 8.00 το βράδυ και στο κέντρο της πόλης, στο βόρειο πάρκινγκ του Νέδοντα και στην πλατεία Όθωνος, τα μπουλούκια των σαϊτολόγων θα τελέσουν το έθιμο του σαϊτοπολέμου.

Οι ετοιμασίες των σαϊτολόγων έχουν ξεκινήσει από καιρό και το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, στο λημέρι τους, κοντά στον ιερό ναό του Αγίου Ιωάννη, στην αγορά της Καλαμάτας, θα φθάσουν στο αποκορύφωμα.

 

Δανάμπασης Σταύρος Β2

 

 Κολάζ Παραδοσιακών Ενδυμασιών από την μαθήτρια  Λιανού Κωνσταντίνα του Β4

 

 Παραδοσιακά επαγγέλματα

Μιλώντας για το παρελθόν και όσα αυτό φέρνει μαζί του, δεν γίνεται να μην αναφερθούμε σε επαγγέλματα που ήδη έχουν εκλείψει, που, κάποτε όμως, ο απλός κόσμος, κυρίως της υπαίθρου, συνέδεε καθημερινά την ζωή του μαζί τους. Έτσι, ας αναφέρουμε:

Η μαμή: ήταν υποχρεωμένη από καθήκον να τρέξει και να βοηθήσει την ετοιμόγεννη και ανήμπορη γειτόνισσα να ξεγεννήσει.

Ο μυλωνάς: οι άνθρωποι από τότε που ανακάλυψαν το σιτάρι και τα άλλα δημητριακά, βρέθηκαν στην ανάγκη να το αλευροποιήσουν για να κάνουν το ψωμί

Ο τσοπάνης: λέγεται εκείνος που φυλάει, βόσκει πρόβατα και γίδια

Ο αγωγιάτης: μετέφερε τη σοδειά του γείτονα, όπως το λάδι, τη σταφίδα κ.λ.π.

Ο γραμματικός: είναι ο άνθρωπος που διαβάζει τα γράμματα στους αγράμματους

Η πλύστρα: είναι η γυναίκα που έπλενε ρούχα στο χέρι, μέσα στη σκάφη, έναντι αμοιβής

Η παραμάνα: ήταν μια γυναίκα τροφός που αντικαθιστούσε τη μάνα στη περίπτωση που αυτή δεν ήταν σε θέση να δώσει το μητρικό γάλα στο παιδί της.

Ο λούστρος: ήταν ο νέος ή ο ηλικιωμένος που με το κασελάκι του καθόταν σε μια γωνία και περίμενε να βάψει τα παπούτσια των περαστικών

Ο γαλατάς: ήταν ο ιδιοκτήτης κάποιων ζώων, αγελάδων, προβάτων, που πουλούσε ο ίδιος το προϊόν του

Παραδοσιακά τραγούδια από την μαθήτρια Διδαγγέλου Δήμητρα  

 

Δημιουργία ακροστιχίδας

Καθοδηγούμενοι από τον κ. Καραγεώργο, δημιουργήσαμε την ακροστιχίδα της παράδοσης, κάτι που μας χαροποίησε ιδιαίτερα. Έτσι, στην εφηβική φαντασία μας, παράδοση σημαίνει: